آیه 35 سوره شوری

وَ يَعْلَمَ الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِنا ما لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ (35)

وَ يَعْلَمَ الَّذِينَ‌: و بدانند آنانكه، يُجادِلُونَ فِي آياتِنا: مجادله مى‌كنند در

«1» مستدرك سفينة البحار ج 6 ص 145- 144 و 151 با اختلاف مختصر در عبارت.

جلد 11 - صفحه 432

آيات ما و دلايل قدرت ما، ما لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ‌: نيست مر ايشان را گريزگاهى بر نزول عذاب و وقوع عقاب (اين آيه عطف است بر علت مقدره) يعنى اگر خواهد خدا خلاصى دهد مؤمنان را و هلاك نمايد كافران را تا انتقام كشد از آنان و تا بدانند آنها كه خصومت كنند در آيات ما، نيست ايشان را هيچ چاره‌اى در نزول عذاب.

وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ (31) وَ مِنْ آياتِهِ الْجَوارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ (32) إِنْ يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَواكِدَ عَلى‌ ظَهْرِهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ (33) أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِما كَسَبُوا وَ يَعْفُ عَنْ كَثِيرٍ (34) وَ يَعْلَمَ الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِنا ما لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ (35)

ترجمه‌

و نيستيد شما عاجز كنندگان در زمين و نيست براى شما غير از خدا هيچ نگهدارى و نه يارى كننده‌اى‌

و از نشانه‌هاى قدرت او است كشتيهاى روان در دريا مانند كوهها

اگر بخواهد ساكن ميگرداند باد را پس ميگردند ايستاده بر پشت آن همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است براى هر صبر كننده سپاس گزارى‌

يا هلاك ميگرداند آنها را بآنچه كسب كردند و عفو ميكند از بسيارى‌

و براى آنكه بدانند آنانكه مجادله ميكنند در آيتهاى ما نيست براى آنها هيچ گريز گاهى.

تفسير

خداوند متعال باز روى سخن را معطوف بكفّار مكه فرموده ميفرمايد شما نميتوانيد بفرار در زمين يا غير آن خدا را عاجز از انزال عذاب و ايصال آن بخودتان نمائيد و كسى نيست كه شما را نگهدارى از عقاب او و يارى در دفع آن از شما نمايد و يكى از دلائل قدرت و رحمت خداوند كشتيهاى جارى و سارى در دريا است كه مانند كوههاى بزرگ است و الجوارى بياء نيز قرائت شده و در هر حال جمع جاريه است اگر بخواهد خدا باد را ساكن و قطع مينمايد پس كشتيها را كدو واقف ميشوند در وسط دريا روى آب چون باد بامر خدا ميوزد و كشتيها را بساحل ميرساند و در اين عنايت الهى بحال بندگان دلائلى است بر توحيد و قدرت و رحمت او كه واقف ميشود بر آن هر كسيكه صبر نمايد بنظر و تأمّل و تفكّر در دليل و شكر كند بر نجات از خطر دريا بعنايت خدا و اگر بخواهد باد را تند مينمايد كه گناهكاران بعقوبت معصيتشان گرفتار و غرق شوند ولى خدا بسيارى از گناهان را عفو ميفرمايد و بسيارى از بندگان را بگناهشان عقوبت نميكند لذا ممكن است بعضى را از غرق نجات دهد و بعضى را ندهد و محتمل است مراد از صبّار شكور مؤمن باشد چون روايت شده ايمان نيمى صبر و نيمى شكر است و در هر حال هلاكت و غرق براى انتقام خدا است از كفّار و براى آنستكه بدانند كسانيكه اشكالات بيجا بقرآن مينمايند و سخنان ناروا در اطراف اولياء خدا ميگويند ملجأ و مفرّى‌

جلد 4 صفحه 584

از عذاب خدا و انتقام الهى ندارند آنچه ذكر شد بنابر قرائت مشهور است كه يعلم بنصب خوانده‌اند و بايد عطف بر علّت مقدّر شود مانند لينتقم ولى بنا بر قرائت يعلم برفع احتياج بتقدير ندارد يعنى و ميدانند كسانيكه مجادله در آيات ما مينمايند مفرّى از حكم ما ندارند.

وَ يَعلَم‌َ الَّذِين‌َ يُجادِلُون‌َ فِي‌ آياتِنا ما لَهُم‌ مِن‌ مَحِيص‌ٍ (35)

و ميدانند كساني‌ ‌که‌ مجادله‌ ميكنند ‌در‌ آيات‌ ‌ما نيست‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ چاره‌اي‌ ملجأ و پناهي‌ ندارند.

وَ يَعلَم‌َ الَّذِين‌َ يُجادِلُون‌َ فِي‌ آياتِنا مجادله‌ ‌در‌ آيات‌ اينست‌ ‌که‌ ميخواهند ابطال‌ كنند آيات‌ قدرت‌ الهيه‌ ‌را‌ اما آيات‌ تكوينيه‌ ‌را‌ مثل‌ خلقت‌ آسمان‌

جلد 15 - صفحه 494

و زمين‌ و تصرفات‌ الهيه‌ و سير كواكب‌ و ارض‌ و نزول‌ باران‌ و همين‌ تسخير رياح‌ و سير كشتي‌ و خلقت‌ ‌اينکه‌ موجودات‌ عالم‌ و نزول‌ غيث‌ و اشباه‌ اينها ‌را‌ ‌ يا ‌ مستند ‌به‌ طبيعت‌ ميگويند ‌ يا ‌ باقدامات‌ و فعاليت‌ ‌خود‌ ‌ يا ‌ ‌به‌ اسباب‌ ظاهريه‌ ‌ يا ‌ مستند ‌به‌ الهه ‌خود‌ ‌از‌ اصنام‌ و ‌غير‌ اينها ‌ يا ‌ مستند ‌به‌ شانس‌ و اتفاق‌ و اقدام‌ ديگران‌ مثل‌ اكابر و رؤساء و اشباه‌ اينها و اما آيات‌ تشريعيه‌ مثل‌ ارسال‌ رسل‌ و اقامه معجزات‌ ‌آنها‌ حمل‌ بسحر و چشم‌بندي‌ و انبياء ‌را‌ ساحر و كذاب‌ و مفتري‌ مي‌شمارند ولي‌ تمام‌ اينها ‌از‌ روي‌ عناد و عصبيت‌ و كبر و نخوت‌ ‌است‌ و الا باطنا ميدانند و حجت‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ تمام‌ ‌شده‌.

ما لَهُم‌ مِن‌ مَحِيص‌ٍ ‌در‌ دنيا جواب‌ صحيحي‌ ندارند و ‌در‌ قيامت‌ ملجأ و پناهي‌ ندارند و هيچ‌ راه‌ فراري‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ نيست‌.

]

(آیه 35)- «تا کسانی که در آیات ما مجادله می‌کنند (و به مخالفت و انکار بر می‌خیزند) بدانند هیچ پناهگاهی (جز ذات پاک خداوند) ندارند» (وَ یَعْلَمَ الَّذِینَ یُجادِلُونَ فِی آیاتِنا ما لَهُمْ مِنْ مَحِیصٍ).

چرا که آگاهانه به مخالفت برخاسته، و از روی عداوت و لجاج به ستیزه جویی ادامه می‌دهند، آنها از عفو و رحمتش ممنوعند.